Herkenning

De Slangenkruidboktor is een kleine tot middelgrote (6 tot 14 mm) boktor zonder zijdoorn op het borststuk. De dekschilden en het borststuk zijn zwart en bezet met een dichte, grijze, beige, groene of blauwgroene beharing. Bij oudere exemplaren kan de beharing van de dekschilden grotendeels zijn afgesleten, waardoor ze een donkerder uiterlijk krijgen. De uiteinden van de dekschilden zijn rond. Op het borststuk bevinden zich soms drie lengtestrepen van lichtere beharing, maar vaak zijn die ook afwezig. De poten en sprieten zijn zwart en zijn ook dicht behaard, in dezelfde tinten als de dekschilden. De mannetjes zijn herkenbaar aan de naar verhouding langere sprieten en slanker lichaam in vergelijking met de vrouwtjes.

Gelijkende soorten

Gezien de grootte en habitus kan de Slangenkruidboktor verward worden met - vooral de beige exemplaren van - de Boerenwormkruidboktor (Phytoecia nigricornis) en de Groene kruidenboktor (Phytoecia cylindrica). Deze laatste is gemakkelijk herkenbaar aan de gedeeltelijk rood tot oranje voorpoten. Slangenkruidboktorren hebben dekschilden met ronde uiteinden, terwijl die bij de Boerenwormkruid, evenals bij de Groene kruidenboktor hoekig zijn afgesneden.

De uiteinden van de dekschilden van de Slangenkruidboktor zijn rond (1), in tegenstelling tot die van de Boerenwormkruidboktor (2) en de Groene kruidenboktor (3). Daarnaast zijn de voorpoten van de Groene kruidenboktor tweekleurig (4), in tegenstelling tot bij de Slangenkruidboktor.

Habitat, waard- en voedselplanten

De Slangenkruidboktor is een soort van bosranden, weg- en spoorbermen, ruderale terreinen, de Zuid-Limburgse mergelgroeves en rivierdalen. De waardplanten bestaan uit verschillende soorten ruwbladigen (Boraginaceae), vooral in Echium-soorten en Veldhondstong (Cynoglossum officinale). De voorkeur gaat uit naar Slangenkruid (Echium vulgare). Andere soorten ruwbladigen die als waardplant gebruikt worden zijn ossentong (Anchusa sp.), wasbloem (Cerinthe sp.), parelzaad (Lithospermum sp.) smeerwortel (Symphytum sp.) en waarschijnlijk ook stekelzaad (Lappula sp.). Daarnaast is de ontwikkeling bekend uit Donderkruid (Inula conyzae), een composiet (KLAUSNITZER et al., 2016b). Van de imago’s is bekend dat de bloembladeren, zaaddozen en zaden van Veldhondstong eten (KLAUSNITZER et al., 2016b). Of ze dit ook bij andere waardplanten doen is niet duidelijk, maar ligt wel voor de hand.

Levenswijze

De larven van de Slangenkruidboktor leven in de onderste delen van de stengels en de wortels van de waardplanten. De vrouwtjes knagen hiervoor een halvemaanvormige groef in de epidermis van de stengel, zo’n vier tot zeven cm boven de wortelhals. Hierin wordt vervolgens een eitje gelegd. De larven knagen gangen naar beneden tot in de wortels. 

De larven overwinteren in de stengels of wortels en verpoppen in het voorjaar aan de basis van de stengel. De totale ontwikkeling duurt één jaar. De imago’s zijn overdag actief en verblijven voornamelijk op de bladeren en stengels van de waardplanten (KLAUSNITZER et al., 2016b; VITALI, 2018).

Lokale ervaringen

Slangenkruidboktorren zijn het beste op zicht te inventariseren. Vaak zitten de imago’s tegen de stengels tussen de bloeiwijzen van de waardplanten waardoor ze niet snel opvallen. De soort is enkel op Slangenkruid gevonden.